Khóa luận tốt nghiệp đại học: Nghiên cứu xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học phần Cơ học Vật lý 10 THPT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA LÝ – HÓA - SINH ---------- NGUYỄN TRÀ GIANG NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC PHẦN CƠ HỌC VẬT LÝ 10 THPT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Quảng Nam, tháng 5 năm 2018 TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA LÝ - HÓA - SINH ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Tên đề tài: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC PHẦN CƠ HỌC VẬT LÝ 10 THPT Sinh viên thực hiện NGUYỄN TRÀ GIANG MSSV: 2114010208 CHUYÊN NGÀNH: SƢ PHẠM VẬT LÝ KHÓA 2014 – 2018 Cán bộ hƣớng dẫn PGS. TS. HUỲNH TRỌNG DƢƠNG MSCB: Quảng Nam, tháng 5 năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn này là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Quảng Nam, tháng 05 năm 2018 Ngƣời thực hiện Nguyễn Trà Giang LỜI CẢM ƠN Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy giáo TS. Huỳnh Trọng Dƣơng – ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn chỉnh bài khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu cùng quý thầy cô giáo tổ Vật lý – Khoa Lý – Hóa – Sinh Trƣờng Đại học Quảng Nam đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành tốt bài khóa luận này cũng nhƣ đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn ban giám hiệu và tập thể quý thầy cô giáo trƣờng THPT Sào Nam đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện này. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài này. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn! Quảng Nam, tháng 05 năm 2018 Ngƣời thực hiện Nguyễn Trà Giang DANH MỤC VIẾT TẮT STT Kí hiệu chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 ĐH Đại học 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 PPDH Phƣơng pháp dạy học 5 ĐC Đối chứng 6 TN Thực nghiệm 7 THPT Trung học phổ thông 8 KH-KT Khoa học - Kỹ thuật 9 GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo 10 GD Giáo dục 11 CNTT Công nghệ thông tin 12 ĐHQG Đại học quốc gia 13 PTDH Phƣơng tiện dạy học DANH MỤC HÌNH VẼ Hình Tên hình Trang 1.1 Mô hình hệ thống E-Learning 7 1.2 Quy trình xây dựng hệ thống E-learning 9 2.1 Cấu trúc chƣơng “Động học chất điểm” 27 2.2 Sơ đồ tiến trình dạy học bài 32 “Chuyển động thẳng biến đổi đều” DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng Tên bảng Trang 3.1 Bảng phân bố HS đƣợc chọn làm mẫu TN 47 3.2 Bảng thống kê các điểm số (Xi) của bài kiểm tra 49 3.3 Bảng phân phối tần suất 50 3.4 Bảng phân bố tần số tích lũy 51 3.5 Bảng phân loại theo học lực của HS 52 3.6 Bảng tổng hợp các tham số đặc trƣng 53 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Tên biểu đồ Trang 3.2 Phân bố điểm hai nhóm TN và ĐC 49 3.3 Đồ thị phân bố tần suất 50 3.4 Đồ thị phân bố tần số tích lũy 51 3.5 Biểu đồ phân loại HS theo học lực 52 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục tiêu của đề tài ............................................................................................. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 2 4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết ................................................................. 2 4.2. Phƣơng pháp chuyên gia ................................................................................. 2 4.3. Phƣơng pháp thống kê toán học ...................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 2 6. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 3 7. Cấu trúc đề tài .................................................................................................... 3 NỘI DUNG ............................................................................................................ 4 Chƣơng I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC VẬT LÝ THPT ........ 4 1.1. Cơ sở lý luận của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học Vật lý ở THPT ................................................................................................. 4 1.1.1. Khái niệm về E-Learning ............................................................................. 4 1.1.2. Đặc điểm GD của hệ thống E-Learning ....................................................... 5 1.1.3. Mô hình hệ thống E-Learning ...................................................................... 6 1.1.4. Nguyên tắc và quy trình xây dựng hệ thống E-Learning ............................. 7 1.1.4.1. Nguyên tắc ................................................................................................ 7 1.1.4.2. Quy trình xây dựng hệ thống E-Learning ................................................. 8 1.1.5. Xây dựng bài giảng trong E-learning ......................................................... 11 1.1.5.1. Các bƣớc thiết kế, xây dựng bài trong E-learning .................................. 11 1.1.5.2. Xây dựng hệ thống câu hỏi trong bài giảng E-Learning ......................... 12 1.1.5.3. Hƣớng dẫn đóng gói bài giảng E-learning đúng chuẩn SCORM ........... 13 1.1.6. So sánh giữa các PPDH truyền thống và E-Learning ................................ 16 1.1.6.1. Các phƣơng pháp học tập truyền thống .................................................. 16 1.1.6.2. Phƣơng pháp E-Learning ........................................................................ 17 1.1.7. Các hình thức học tập với E-Learning ....................................................... 17 1.1.7.1. Học tập trực tuyến (Online learning) ...................................................... 18 1.1.7.2. Học tập hỗn hợp (Blended learning) ....................................................... 18 1.1.8. Vai trò của GV và HS trong hệ thống E-Learning ..................................... 18 1.1.8.1. Đối với GV .............................................................................................. 18 1.1.8.2. Đối với HS .............................................................................................. 19 1.2. Thực trạng ứng dụng hệ thống E-Learning trong dạy học hiện nay ở trƣờng THPT .................................................................................................................... 20 1.2.1. Thực trạng E-Learning tại Việt Nam ......................................................... 20 1.2.2. Thuận lợi .................................................................................................... 21 1.2.3. Khó khăn .................................................................................................... 21 1.2.4. Nguyên nhân .............................................................................................. 22 1.2.5. Giải pháp .................................................................................................... 22 Kết luận chƣơng 1 ................................................................................................ 23 Chƣơng II: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC CHƢƠNG “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM” VẬT LÝ 10 THPT ......... 25 2.1. Đặc điểm chƣơng “Động học chất điểm” Vật lý 10 THPT .......................... 25 2.1.1. Nội dung kiến thức chƣơng “Động học chất điểm” Vật lý 10 THPT ........ 25 2.1.1.1. Các khái niệm .......................................................................................... 25 2.1.1.2. Các đại lƣợng .......................................................................................... 25 2.1.1.3. Các dạng chuyển động đơn giản ............................................................. 26 2.1.2. Cấu trúc chƣơng “Động học chất điểm” Vật lý 10 THPT ......................... 27 2.1.3. Chuẩn kiến thức chƣơng “Động học chất điểm” Vật lý 10 THPT ............ 27 2.2. Quy trình thiết kế bài giảng điện tử .............................................................. 29 2.2.1. Định hƣớng xây dựng bài giảng E-Learning đối với phần “Động học chất điểm” .................................................................................................................... 29 2.2.2. Xây dựng hệ thống câu hỏi của bài “Chuyển động thẳng biến đổi đều” ... 29 2.2.3. Xây dựng bài giảng E-Learning trong bài “Chuyển động thẳng biến đổi đều” ...................................................................................................................... 30 2.2.4. Kiểm tra, đánh giá khả năng nắm vững kiến thức mới của HS ................. 45 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................ 45 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................ 47 3.1. Mục đích TN ................................................................................................. 47 3.2. Đối tƣợng TN ................................................................................................ 47 3.3. Nội dung TN ................................................................................................. 47 3.4. Phƣơng pháp TN ........................................................................................... 47 3.4.1. Chọn mẫu TN ............................................................................................. 47 3.4.2. Tiến hành TN sƣ phạm ............................................................................... 48 3.4.2.1. Quan sát giờ học ...................................................................................... 48 3.4.2.2. Điều tra thăm dò ...................................................................................... 48 3.5. Kết quả TN .................................................................................................... 48 3.5.1. Kết quả điều tra thăm dò ............................................................................ 48 3.5.2. Đánh giá kết quả TN .................................................................................. 49 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................ 54 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................. 55 1. Kết luận ............................................................................................................ 55 2. Những đóng góp của đề tài .............................................................................. 55 3. Kiến nghị .......................................................................................................... 56 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 57 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chúng ta đang sống trong thời đại mà cuộc các mạng KH-KT và công nghệ diễn ra hết sức mạnh mẽ, nó tạo ra cơ sở cho sự phát triển của xã hội, nâng cao đời sống của con ngƣời. Để theo kịp đƣợc sự phát triển của khoa học và công nghệ, hòa nhập vào nền kinh tế tri thức trong thế kỷ XXI thì việc xác định đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT và phát triển nguồn nhân lực đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta ƣu tiên hàng đầu. Trong đó, phải kể đến đổi mới PPDH, đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cải cách GD nói chung và cũng nhƣ cải cách cấp THPT nói riêng [13]. Trong quá trình đổi mới PPDH thì PTDH đóng vai trò rất quan trọng. Các PTDH có ứng dụng CNTT ngày càng phổ biến rộng rãi với ƣu thế vƣợt trội đã tạo ra hiệu quả tích cực cho quá trình dạy học. Trên cơ sở đó, Quyết định số 698/QĐ-TTg, chỉ rõ: "Áp dụng công nghệ GD, dạy và học điện tử E-Learning. Xây dựng nội dung, chương trình, bài giảng và tổ chức triển khai các khóa học theo mô hình E-Learning". Đây là phƣơng thức học tập có sử dụng kết nối mạng, lấy tài liệu học, trao đổi giao tiếp giữa ngƣời học với nhau và với GV [8]. Ƣu điểm lớn nhất mà hệ thống E-Learning mang lại là HS có thể học tập mọi lúc mọi nơi, tiết kiệm chi phí đi lại và thời gian học so với kiểu dạy học truyền thống, linh hoạt đăng ký khóa học, có thể điều chỉnh thời gian, tốc độ học theo khả năng của mình. Đối với môn Vật lý, nhờ sự hỗ trợ của bài giảng điện tử, những định luật, thí nghiệm và hình ảnh phức tạp đƣợc truyền tải dễ dàng giúp HS có thể dễ hình dung và hiểu bài nhanh hơn. Đặc biệt trong chƣơng "Động học chất điểm" phần Cơ học Vật lý 10 THPT, có những mô phỏng mà ta khó có thể thực hiện đƣợc bằng TN, một số nội dung kiến thức HS khó tiếp thu hết trên lớp nhƣ: Chuyển động thẳng biến đổi đều, sự rơi tự do, tính tƣơng đối của chuyển động. Nhƣng khi dạy học theo hệ thống E-Learning thì những khó khăn trên sẽ đƣợc giải quyết dễ dàng, ta có thể kết hợp các phần mềm, video, các thí nghiệm mô phỏng gây thêm phần sinh động và hứng thú cho ngƣời học. 1 Hiện nay, hình thức học tập qua E-Learning đã đƣợc HS sử dụng trong hoạt động học tập nói chung và trong học tập môn Vật lý nói riêng nhƣng vẫn chƣa phổ biến ở nƣớc ta vì một số tính năng đặc thù của nó. Hình thức học tập này phát triển mạnh nhất ở khu vực Bắc Mỹ và rất có triển vọng ở Châu Âu, trong khi đó Châu Á là khu vực ứng dụng công nghệ này ít hơn [6]. Hình thức học tập qua E-Learning là cần thiết, mang nhiều ƣu điểm nên cần đƣợc áp dụng rộng rãi ở nƣớc ta. Đối với bộ môn Vật lý nói chung và trong phần "Cơ học" Vật lý 10 nói riêng, việc ứng dụng hình thức học tập thông qua hệ thống E-Learning sẽ giúp giải quyết những khó khăn trong quá trình dạy học một cách dễ dàng. Vì vậy, để tìm hiểu rõ về hệ thống E-Learning và cách học tập trên E-Learning hiệu quả, tôi quyết định chọn đề tài “Nghiên cứu xây dựng và sử dụng hệ thống E- Learning vào dạy học phần Cơ học Vật lý 10 THPT” trong bài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu của đề tài - Tổng quan cở sở lý thuyết về hệ thống E-Learning. - Phân tích chƣơng trình chƣơng "Động học chất điểm" Vật lý 10 THPT. - Xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy chƣơng "Động học chất điểm" Vật lý 10 THPT. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Hoạt động dạy và học có sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học chƣơng "Động học chất điểm" phần Cơ học Vật lý 10 THPT. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết - Thu thập, tổng hợp, xử lý tài liệu. 4.2. Phƣơng pháp chuyên gia - Trao đổi, tiếp thu, tham khảo ý kiến của GV hƣớng dẫn về lĩnh vực mình nghiên cứu để giúp việc triển khai đề tài có thêm cơ sở vững chắc. 4.3. Phƣơng pháp thống kê toán học - Thống kê, xử lý số liệu kết quả điều tra. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 2 - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học Vật lý. - Xây dựng hệ thống E-Learning chƣơng "Động học chất điểm" phần Cơ học Vật lý 10 THPT. - Thiết kế tiến trình dạy học sử dụng hệ thống E-Learning trong bài “Chuyển động thẳng biến đổi đều” trong chƣơng "Động học chất điểm" Vật lý 10 THPT. 6. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning trong dạy học một cách hợp lý thì sẽ có tác dụng hỗ trợ tốt cho hoạt động dạy của GV và tích cực hóa hoạt động học của HS, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học. 7. Cấu trúc đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung gồm có 3 chƣơng: - Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E- Learning vào dạy học Vật lý THPT. - Chƣơng 2. Xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning trong dạy học chƣơng "Động học chất điểm" phần Cơ học Vật lý 10 THPT. - Chƣơng 3. Thực nghiệm sƣ phạm. 3 NỘI DUNG Chƣơng I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC VẬT LÝ THPT 1.1. Cơ sở lý luận của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học Vật lý ở THPT 1.1.1. Khái niệm về E-Learning Có rất nhiều quan niệm và khái niệm khác nhau về E-Learning, mỗi khái niệm đƣợc nêu ra với những góc nhìn khác nhau. Nhìn chung, E-Learning bao gồm tất cả các dạng điện tử (forms of electronics) hỗ trợ việc dạy và việc học. Các hệ thống thông tin và truyền thông có hoặc không kết nối mạng đƣợc dùng nhƣ một phƣơng tiện để thực hiện quá trình học tập. Theo đó, các dạng có yếu tố điện tử đƣợc sử dụng để hỗ trợ dạy học đều đƣợc coi là E-Learning. Rõ ràng, với những quan niệm khác nhau về E-Learning, chúng sẽ có những đặc điểm khác nhau; cách thức dạy học cũng diễn ra khác nhau; hạ tầng công nghệ, cách thức triển khai, ƣu điểm, hạn chế của E-Learning cũng khác nhau. Sẽ không có tài liệu nào đề cập đƣợc đầy đủ về E-Learning theo tất cả những quan niệm trên. Và do vậy, trong tài liệu này cũng cần phải thống nhất một khái niệm để khoanh vùng E-Learning. Trên cơ sở tham khảo nhiều định nghĩa, xem xét bản chất trong từng trƣờng hợp, có thể hiểu, E-Learning là một hình thức học tập thông qua mạng Internet dƣới dạng các khóa học và đƣợc quản lý bởi các hệ thống quản lý học tập đảm bảo sự tƣơng tác, hợp tác đáp ứng nhu cầu học mọi lúc, mọi nơi của ngƣời học. Theo cách hiểu đó thì một hệ thống E-Learning phải đƣợc sử dụng mạng Internet, tồn tại dƣới dạng các khóa học, sử dụng các hệ thống quản lý học tập, đảm bảo sự tƣơng tác, hợp tác trong học tập [15]. E-Learning là một thuật ngữ thu hút đƣợc sự quan tâm, chú ý của rất nhiều ngƣời hiện nay. Tuy nhiên, có nhiều cách định nghĩa khác nhau về thuật ngữ này. Ở đây chúng tôi sử dụng định nghĩa: “E-learning là một loại hình đào tạo chính qui hay không chính qui hƣớng tới thực hiện tốt mục tiêu học tập, trong 4 đó có sự tƣơng tác trực tiếp giữa ngƣời dạy với ngƣời học cũng nhƣ giữa cộng đồng học tập một cách thuận lợi thông qua CNTT và truyền thông” [12]. 1.1.2. Đặc điểm GD của hệ thống E-Learning E-Learning đang phát triển mạnh mẽ và đƣợc coi là phƣơng thức đào tạo cho tƣơng lai. E-Learning đƣợc coi trọng nhƣ vậy vì đây là hình thức dạy và học dựa trên CNTT và truyền thông, cụ thể hơn là công nghệ mạng, kĩ thuật đồ họa, kĩ thuật mô phỏng, công nghệ tính toán… Ngƣời học có thể học mọi lúc mọi nơi, học liệu hấp dẫn. Hiệu quả của dạy học thông qua hệ thống E-Learning cao hơn so với PPDH truyền thống do E-Learning có tính tƣơng tác cao dựa trên đa phƣơng tiện (multimedia), tạo điều kiện cho ngƣời học trao đổi thông tin dễ dàng hơn, cũng nhƣ đƣa ra nội dung học tập phù hợp với khả năng và sở thích của từng ngƣời. E-Learning sẽ trở thành xu thế tất yếu trong nền kinh tế tri thức. Hiện nay, E-Learning đang thu hút đƣợc sự quan tâm đặc biệt của các nƣớc trên thế giới. Rất nhiều tổ chức, công ty hoạt động trong lĩnh vực E-Learning đã ra đời. E-Learning có những đặc điểm nổi bật hơn hẳn so với phƣơng thức đào tạo truyền thống ở chỗ: - Ngƣời học có thể học mọi lúc mọi nơi, vì có sự phổ cập rộng rãi của Internet đã dần xoá đi khoảng cách về thời gian và không gian cho E-Learning. Một khoá học E-Learning đƣợc chuyển tải qua mạng tới máy tính, điều này cho phép chúng ta có thể học bất cứ lúc nào và bất cứ nơi đâu. - Với nhiều học liệu hấp dẫn thông qua sự hỗ trợ của công nghệ Multimedia, những bài giảng tích hợp text, hình ảnh minh hoạ, âm thanh tăng thêm tính hấp dẫn của bài học. Việc học giờ đây không chỉ đơn thuần là nghe giảng mà còn đƣợc xem những ví dụ minh hoạ trực quan, thậm chí còn có thể tiến hành tƣơng tác với bài học nên khả năng nắm bắt kiến thức cũng tăng lên. - Ngƣời học có thể linh hoạt về khối lƣợng kiến thức cần tiếp thu. Bởi vì, trong một khoá học E-Learning đƣợc phục vụ theo nhu cầu ngƣời học, chứ không nhất thiết phải bám theo một thời gian biểu cố định. Vì thế ngƣời học có thể tự điều chỉnh quá trình học, lựa chọn cách học phù hợp nhất với hoàn cảnh. 5 - Nội dung dạy và học thay đổi phù hợp cho từng cá nhân. Trong đó, danh mục bài giảng đa dạng sẽ cho phép chúng ta lựa chọn đơn vị tri thức, tài liệu một cách tuỳ ý theo trình độ kiến thức và điều kiện truy nhập mạng của mình. Ngƣời học tự tìm ra các kĩ năng học với sự giúp đỡ của những tài liệu tự học đƣợc phát và tài liệu trực tuyến. - Có nhiều cập nhật mới nhanh vì nội dung khoá học thƣờng xuyên đƣợc cập nhật và đổi mới nhằm đáp ứng và phù hợp tốt nhất cho ngƣời học. - Ngƣời học có sự hợp tác, phối hợp, có thể dễ dàng trao đổi với nhau qua mạng trong quá trình học, trao đổi giữa các ngƣời học và với giảng viên. - Tiến trình học đƣợc theo dõi chặt chẽ và cung cấp công cụ tự đánh giá. Các lớp học E-Learning cung cấp cho ngƣời học kế hoạch học tập chi tiết đến từng tuần. Cung cấp các công cụ điện tử để tự đánh giá (Ví dụ: Trắc nghiệm trực tuyến, bài tập trực tuyến). Cho phép lƣu vết các hoạt động của ngƣời học. - Các dịch vụ đào tạo đƣợc triển khai đồng bộ dựa trên nền tảng của hệ thống E-Learning, nhƣ giải đáp trực tuyến, tƣ vấn học tập, hƣớng nghiệp, ... 1.1.3. Mô hình hệ thống E-Learning Trung tâm của hệ thống E-Learning là hệ thống quản lý học tập LMS (Learning Management System). Theo đó, ngƣời dạy, ngƣời học và ngƣời quản trị hệ thống đều truy cập vào hệ thống này với những mục tiêu khác nhau đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và việc dạy học diễn ra hiệu quả. Một cách tổng thể, một hệ thống E-Learning bao gồm 3 phần chính: - Hạ tầng truyền thông và mạng: Bao gồm các thiết bị đầu cuối ngƣời dùng (học viên), thiết bị tại các cơ sở cung cấp dịch vụ, mạng truyền thông. - Hạ tầng phần mềm: Các phần mềm LMS (hệ thống quản lý học tập trực tuyến), LCMS (hệ thống quản lý nội dung học tập), Authoring Tools (Aurthorware, Toolbook). - Nội dung đào tạo (hạ tầng thông tin): Phần quan trọng của E-Learning là nội dung các khóa học, các chƣơng trình đào tạo, các courseware. 6 Người học Người quản trị hệ thống Người học Hệ thống Người dạy Quản lý học tập LMS (Learning Management System) Người học Công cụ Xây dựng nội dung học tập Người học (Authoring tool) Hình 1.1: Mô hình hệ thống E-Learning Để tạo và quản lý một khóa học, ngƣời dạy ngoài việc làm việc trực tiếp trên hệ thống quản lý học tập, còn cần sử dụng các công cụ xây dựng nội dung học tập để thiết kế, xây dựng nội dung khóa học và đƣợc đóng gói theo chuẩn gửi tới hệ thống quản lý học tập. GV sẽ xây dựng các bài giảng một cách chi tiết sao cho bài giảng có thể thay thế đƣợc GV để tƣơng tác với ngƣời học thông qua mạng Internet và màn hình máy tính. Các gói học liệu có chứa các kịch bản tƣơng tác đủ tốt để có thể thay thế hoàn toàn GV trên hệ thống LMS. Tuy nhiên, hiếm có trƣờng hợp ngƣời GV phán đoán đƣợc đầy đủ những yêu cầu cũng nhƣ trình độ, kinh nghiệm, hƣớng tiếp cận của ngƣời học. GV vẫn phải xuất hiện trên LMS để hỗ trợ ngƣời học trong quá trình học tập, hỗ trợ ngƣời học học tập qua một số hình thức nhƣ Chat, trao đổi trên diễn đàn, thiết kế các bài tập, … nhằm tăng cƣờng khả năng tiếp thu, lĩnh hội của ngƣời học. 1.1.4. Nguyên tắc và quy trình xây dựng hệ thống E-Learning 1.1.4.1. Nguyên tắc Sử dụng hệ thống E-Learning trong đổi mới PPDH, hỗ trợ quá trình giảng dạy của GV và quá trình học tập của HS, là công cụ quản lý hoạt động dạy và 7 học, phổ biến kiến thức cho mọi ngƣời. Hệ thống E-Learning trong Vật lý xây dựng trên nguyên tắc phong phú, tổ chức, hiệu quả, phân chia nội dung (module), dễ truy cập và linh hoạt, cá nhân hóa, tƣơng thích chuẩn, tiện ích, dễ thích nghi. Với hình thức học tập qua hệ thống E-Learning, học viên có thể linh hoạt đăng ký bao nhiêu khóa học mà việc học cần, có thể tự điều chỉnh thời gian, tốc độ học theo khả năng và có thể tự tham khảo, nghiên cứu thêm thông tin qua các nguồn tài liệu đƣợc hƣớng dẫn. Việc trao đổi thông tin, truyền đạt kiến thức theo yêu cầu, học viên có thể truy cập các khóa học bất kỳ nơi đâu. Khi học tập thông qua E-Learning, ngƣời học có thể tiết kiệm chi phí đi lại, tiết kiệm thời gian so với phƣơng thức giảng dạy truyền thống do rút giảm sự phân tán và thời gian đi lại. 1.1.4.2. Quy trình xây dựng hệ thống E-Learning Dựa vào cấu trúc tổng thể của hệ thống E-learning và căn cứ vào các giai đoạn của quá trình dạy học, đối tƣợng sử dụng… Hệ thống E-learning hỗ trợ dạy học đƣợc xây dựng theo quy trình sau [10]: 8 GIÁO VIÊN ĐỐI NỘI CẤU TRÚC LỰA MỤC TƢỢNG DUNG TỔNG THỂ VÀ CHỌN CÁC TIÊU DẠY SỬ DỤNG MÔN HỌC CHỨC NĂNG PHẦN HỌC MỀM THIẾT KẾ CẤU TRÚC HỆ HỖ TRỢ NỘI HỖ TRỢ BẢO TRÌ THỐNG E-LEARNING DUNG HỆ THỐNG PHÙ HỢP HỆ THỐNG QUẢN HỆ THỐNG LÝ NỘI DUNG PHẦN CỨNG LCMS XÂY DỰNG NỘI DUNG CỦA HỆ THỐNG E- HỆ THỐNG LEARNING QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH HỌC LMS XÂY DỰNG HỆ THỐNG E-LEARNING ĐÃ THIẾT KẾ KIỂM TRA VÀ CHẠY THỬ HỆ THỐNG E-LEARNING ĐÃ THIẾT KẾ HỆ THỐNG HOẠT ĐỘNG CHƢA TỐT HỆ THỐNG HOẠT ĐỘNG TỐT ĐƢA HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO SỬ DỤNG Hình 1.2: Quy trình xây dựng hệ thống E-learning - GV thiết kế cấu trúc của hệ thống E-Learning phù hợp với mục tiêu dạy học, đối tƣợng sử dụng, nội dung môn học, cấu trúc tổng thể của hệ thống và các phần mềm hỗ trợ xây dựng hệ thống để thiết kế hệ thống. Hệ thống E-Learning thiết kế phải khoa học, đầy đủ các chức năng để đảm bảo đáp ứng đƣợc mục tiêu dạy học đề ra và phù hợp với đối tƣợng sử dụng, phù hợp với các giai đoạn của tiến trình dạy học. Trong phần cấu trúc của hệ thống thì GV cần xác định rõ cần 9