Khóa luận tốt nghiệp đại học: Nghiên cứu xây dựng và sử dụng hệ thống E-learning vào dạy học phần Nhiệt học Vật lí 10 THPT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA: LÝ-HÓA-SINH ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Tên đề tài: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC PHẦN NHIỆT HỌC VẬT LÍ 10 THPT Sinh viên thực hiện NGUYỄN THỊ MY LÊ MSSV: 2116020126 CHUYÊN NGÀNH: SƯ PHẠM VẬT LÝ KHÓA 2016 - 2020 Cán bộ hướng dẫn PGS.TS HUỲNH TRỌNG DƯƠNG Quảng Nam, tháng 6 năm 2020 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận, tôi nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ cũng như học hỏi được nhiều kinh nghiệm quý từ phía các thầy cô giáo trường Đại học Quảng Nam, thầy cô giáo trường THPT Hùng Vương và các bạn sinh viên cùng khóa. Lời đầu tiên, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy giáo PGS.TS Huỳnh Trọng Dương – người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn chỉnh bài khóa luận này. Bên cạnh đó, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu cùng quý thầy cô giáo tổ Vật lý – Khoa Lý – Hóa – Sinh Trường Đại học Quảng Nam đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành tốt bài khóa luận này cũng như đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và tập thể quý thầy cô giáo trường THPT Hùng Vương đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiến hành quá trình điểu tra, khảo sát và thực nghiệm trong khoảng thời gian tôi thực tập tại trường. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài này. Mặc dù đã cố gắng và nổ lực hết mình nhưng với khả năng có hạn của bản thân, chắc chắn rằng đề tài của mình còn nhiều hạn chế, thiếu sót cần bổ sung và chỉnh sửa. Kính mong được nhận các lời nhận xét, góp ý của quý thầy cô giáo và các bạn để khóa luận này được hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn! Quảng Nam, tháng 07 năm 2020 Người thực hiện Nguyễn Thị My Lê LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn này là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Quảng Nam, tháng 07 năm 2020 Người thực hiện Nguyễn Thị My Lê DANH MỤC VIẾT TẮT STT Kí hiệu chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 ĐH Đại học 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 PPDH Phương pháp dạy học 5 ĐC Đối chứng 6 TN Thực nghiệm 7 THPT Trung học phổ thông 8 GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo 9 GD Giáo dục 10 CNTT Công nghệ thông tin 11 ĐHQG Đại học quốc gia 12 PTDH Phương tiện dạy học DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng Tên bảng Trang 3.1 Bảng phân bố HS được chọn làm mẫu TN 39 Bảng thống kê các điểm số của bài kiểm tra bài “Cấu tạo 3.2 41 chất. Thuyết động học phân tử chất khí” Bảng phân phối tần suất điểm bài “Cấu tạo chất. Thuyết 3.3 42 động học phân tử chất khí” Bảng phân loại theo học lực HS của bài “Cấu tạo chất. 3.4 43 Thuyết động học phân tử chất khí” Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng của bài “Cấu tạo 3.5 44 chất. Thuyết động học phân tử chất khí” DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Tên biểu đồ Trang Phân bố điểm bài “Cấu tạo chất. Thuyết động học 3.2 41 phân tử chất khí” của hai nhóm TN và ĐC Đồ thị phân bố tần suất điểm bài “Cấu tạo chất. 3.3 42 Thuyết động học phân tử chất khí” Biểu đồ phân loại HS theo học lực của bài “Cấu 3.4 43 tạo chất. Thuyết động học phân tử chất khí” DANH MỤC HÌNH VẼ Hình Tên hình Trang 1.1 Mô hình hệ thống E-Learning 5 1.2 Quy trình xây dựng hệ thống E-learning 6 2.1 Cấu trúc chương “Chất khí” 17 2.2 Đường đẳng nhiệt 19 2.3 Đường đẳng tích 19 2.4 Đường đẳng áp 20 2.5 Sơ đồ tiến trình dạy học bài “Quá trình đẳng nhiệt. Định 24 luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt” 2.6 Sơ đồ tiến trình dạy học bài “Cấu tạo chất. Thuyết động 25 học phân tử chất khí” MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục tiêu đề tài ......................................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2 5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 3 5.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết ......................................................................... 3 5.2. Phương pháp chuyên gia ....................................................................................... 3 5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 3 5.4. Phương pháp thống kê toán học ............................................................................. 3 6. Giả thuyết khoa học ................................................................................................. 3 7. Cấu trúc tổng quan của đề tài................................................................................... 3 B. NỘI DUNG ............................................................................................................. 4 Chương I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC VẬT LÍ THPT ........................ 4 1.1. Cơ sở lý luận của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học Vật lí……………………………………………………………………………………..….4 1.1.1. Khái niệm E-Learning ....................................................................................... 4 1.1.2. Mô hình hệ thống E-Learning ........................................................................... 4 1.1.3. Nguyên tắc và quy trình xây dựng hệ thống E-Learning .................................... 5 1.1.3.1. Nguyên tắc ...................................................................................................... 5 1.1.3.2. Quy trình xây dựng hệ thống E-Learning ........................................................ 6 1.1.4. Ưu điểm và hạn chế của E-Learning.................................................................. 8 1.1.4.1. Ưu điểm .......................................................................................................... 8 1.1.4.2. Hạn chế ........................................................................................................... 8 1.1.5. Các hình thức học tập với E-Learning ............................................................... 9 1.1.5.1. Học tập trực tuyến (Online learning) ............................................................... 9 1.1.5.2. Học tập hỗn hợp (Blended learning) ................................................................ 9 1.1.6. Xây dựng bài giảng trong E-Learning ............................................................. 10 1.1.6.1. Các bước thiết kế, xây dựng bài trong E-Learning......................................... 10 1.1.6.2. Hướng dẫn đóng gói bài giảng E-Learning đúng chuẩn SCROM .................. 10 1.1.7. Vai trò của GV và HS trong hệ thống E-Learning ........................................... 11 1.1.7.1. Đối với GV ................................................................................................... 11 1.1.7.2. Đối với HS .................................................................................................... 12 1.2. Cơ sở thực tiễn của việc ứng dụng hệ thống E-Learning trong dạy học hiện nay ở trường THPT ............................................................................................................. 13 1.2.1. Thực trạng E-Learning tại Việt Nam ............................................................... 13 1.2.2. Thuận lợi......................................................................................................... 14 1.2.3. Khó khăn......................................................................................................... 14 1.2.4. Nguyên nhân ................................................................................................... 15 1.2.5. Giải pháp......................................................................................................... 15 Kết luận chương 1...................................................................................................... 16 Chương II: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC CHƯƠNG CHẤT KHÍ VẬT LÍ 10 THPT ........................................................ 17 2.1. Đặc điểm chương “Chất khí” Vật lí 10 THPT.................................................... 17 2.1.1. Cấu trúc chương “Chất khí” Vật lí 10 THPT ................................................... 17 2.1.2. Chuẩn kiến thức chương “Chất khí” Vật lí 10 THPT ....................................... 17 2.1.3. Nội dung kiến thức chương “Chất khí” Vật lí 10 THPT .................................. 18 2.1.3.1. Các khái niệm cơ bản .................................................................................... 18 2.1.3.2. Các phương trình của chất khí ....................................................................... 19 2.2. Định hướng xây dựng bài giảng E-Learing đối với chương “Chất khí” ................ 20 2.3. Xây dựng bài giảng E-Learning trong bài “Cấu tạo chất. Thuyết động học phân tử chất khí” và bài “Quá trình đẳng nhiệt. Định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt” ......................... 20 Kết luận chương 2...................................................................................................... 38 Chương III: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ................................................................. 39 3.2. Đối tượng TN ...................................................................................................... 39 3.3. Nội dung TN ....................................................................................................... 39 3.4. Phương pháp TN ................................................................................................. 39 3.4.1. Chọn mẫu TN.................................................................................................. 39 3.4.2. Tiến hành TN sư phạm .................................................................................... 40 3.4.2.1. Quan sát giờ học ........................................................................................... 40 3.4.2.2. Điều tra thăm dò............................................................................................ 40 3.5. Kết quả TN ......................................................................................................... 40 3.5.1. Kết quả điều tra thăm dò .................................................................................. 40 3.5.2. Đánh giá kết quả TN bài “Cấu tạo chất. Thuyết động học phân tử chất khí”..... 41 Kết luận chương 3...................................................................................................... 44 C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................... 46 1. Kết luận ................................................................................................................. 46 2. Những đóng góp của đề tài. ................................................................................... 46 3. Ý kiến .................................................................................................................... 47 D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 48 E. PHỤ LỤC.............................................................................................................. P1 A. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phương pháp dạy học truyền thống từ xưa đến nay luôn chiếm một vị trí chủ đạo ở trường THPT, vẫn luôn là sự lựa chọn tối ưu nhất trong nhà trường ở nước ta. Theo phương pháp này, toàn bộ quá trình học tập có sự tiếp xúc trực tiếp giữa GV và HS. Với hình thức học tập này, nội dung giảng dạy là những kiến thức cơ sở hoặc có trong sách vở hoặc do GV truyền đạt từ kinh nghiệm bản thân. PPDH tập trung vào GV, người thầy trở thành trung tâm trực tiếp truyền đạt kiến thức cho HS. Như vậy, để kiểm tra mức độ hiểu biết của HS thì thầy phải trực tiếp hỏi bài và trao đổi với các em một cách trực tiếp. Người GV đóng vai trò trung tâm trong quá trình dạy học “Thầy giảng – trò nghe” cũng là nguyên nhân làm cho học sinh trở nên thụ động, hạn chế phát huy tính tích cực và sáng taọ của học sinh. Có thể nói đây là phương pháp dạy học thủ công làm cho quá trình dạy học kém hiệu quả, không phù hợp với xu thế phát triển của khoa học và công nghệ. Bộ GD - ĐT đã xây dựng định hướng chung về đổi mới phương pháp dạy học các môn thuộc chương trình giáo dục để theo kịp được sự phát triển khoa học và công nghệ, hòa nhập vào nền kinh tế tri thức trong thế kỉ XXI. Trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học thì phương tiện dạy học đóng vai trò rất quan trọng. Các phương tiện dạy học hiện đại có ứng dụng công nghệ thông tin ngày càng phổ biến rộng rãi với ưu thế vượt trội đã tạo ra hiệu quả tích cực cho quá trình dạy học. Trên cở đó, Quyết định số 698/QD-TTg, chỉ rõ: “Áp dụng công nghệ giáo dục, dạy và học điện tử E- Learning. Xây dựng nội dung, chương trình, bài giảng và tổ chức triển khai các khóa học theo mô hình E-Learning”[5]. Phương pháp học tập này, người học chỉ cần ngồi trước máy tính tự thao tác học tập, thực hành và làm bài theo ý muốn. Các chức năng như tổ chức biểu diễn tri thức, sau đó thể hiện tri thức đó trên máy tính và việc quản lý tổ chức học tập đều do người học tự điều chỉnh và thao tác. Tại E-Learning, GV theo dõi được tiến độ học tập của người học thông qua hệ thống cho website cung cấp. Với các tính năng ưu việt, E-Learning ngày càng được biết đến và được sử dụng như một công cụ trợ giảng đắt lực nhất. E-Learning mang lại sự thay đổi lớn lao trong việc tiếp cận các nguồn tài nguyên giáo dục cùng với các hàng loạt các ưu điểm khác nhau như thoải mái, linh hoạt, cá nhân hóa người học, mở ra nhiều cơ hội, điều kiện học tập phù hợp với nhu cầu và khả năng của mỗi người góp phần bồi dưỡng năng lực tự học cho 1 HS. Nhờ sự hỗ trợ của E-Learning mà chất lượng GD tăng lên cả về mặt lý thuyết lẫn thực hành. Việc học tập bằng phương pháp E-Learning sẽ trở nên phổ biến, người học có thể học mọi nơi, học mọi lúc, học suốt đời, tiết kiệm chi phí đi lại và thời gian học so với kiểu dạy học truyền thống, linh hoạt đăng kí khóa học, có thể điều chỉnh thời gian, tốc độ học theo khả năng của mình chỉ cần kết nối Internet. Kiến thức Vật lí ngày càng có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực của đời sống, sản xuất, … Vì vậy yêu cầu của việc dạy học Vật lí là phải gắn liền với thực tiễn, khơi gợi hứng thú học tập cho HS, giúp HS tự lĩnh hội kiến thức cho mình. Trong phần Nhiệt học Vật lí 10 nói chung và chương “Chất khí” nói riêng, nội dung học chương này đi sâu vào các phân tử cấu tạo thành chất, có tính trừu tượng cao, các phương tiện truyền thống không thể đáp ứng yêu cầu về tính trực quan và có một số thí nghiệm không thể tiến hành được, một số kiến thức khi dạy bằng phương pháp truyền thống thì học sinh sẽ cảm thấy nhàm chán và khó tiếp thu bài như: Cấu tạo chất, thuyết động học phân tử chất khí, nội năng và sự biến thiên nội năng, các hiện tượng bề mặt của chất lỏng...Nhưng khi dạy theo hệ thống E-Learning thì sẽ giúp giải quyết những khó khăn một cách dễ dàng bằng cách kết hợp các phần mềm, video, các thí nghiệm mô phỏng gây sinh động và sự hứng thú cho người học. Nhờ sự hỗ trợ của bài giảng điện tử, những định luật, thí nghiệm và hình ảnh phức tạp được truyền tải dễ dàng giúp học sinh có thể dễ hình dung và hiểu bài nhanh hơn. Vì những lí do trên, tôi quyết định chọn đề tài “Nghiên cứu xây dựng và sử dụng hệ thống E-learning vào dạy học phần Nhiệt học Vật lí 10 THPT” trong bài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu đề tài - Tổng quan cơ sở lí thuyết về hệ thống E-Learning. - Phân tích chương trình chương “Chất khí” Vật lí 10 THPT. - Xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning và dạy học chương “Chất khí” Vật lí 10 THPT. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Hoạt động dạy và học có sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy chương “Chất khí” phần Nhiệt học Vật lí 10 THPT. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E- Learning vào dạy học Vật lí. 2 - Xây dựng hệ thống E-Learning chương “Chất khí” phần Nhiệt học Vật lí 10 THPT. - Thiết kế tiến trình dạy học một số bài của chương “Chất khí”. - Thiết kế tiến trình dạy học sử dụng hệ thống E-Learning trong bài “Cấu tạo chất. Thuyết động học phân tử chất khí và Quá trình đằng nhiệt. Định luật Bôi-lơ Ma-ri-ốt”. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết Thu thập, tổng hợp, xử lí số liệu. 5.2. Phương pháp chuyên gia Trao đổi, tiếp thu, tham khảo ý kiến của GV hướng dẫn về lĩnh vực mình nghiên cứu để giúp việc triển khai đề tài có thêm cơ sở vững chắc. 5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm - Dạy trên lớp và giới thiệu lớp học trực tuyến cho học sinh tự ôn tập củng cố. - Kiểm tra - đánh giá kết quả để lấy số liệu nghiên cứu, xử lý số liệu, rút ra kết luận về ưu - nhược điểm của đề tài. Từ đó điều chỉnh và đề xuất hướng áp dụng vào thực tiễn, cũng như mở rộng kết quả nghiên cứu. 5.4. Phương pháp thống kê toán học Thống kê, xử lý số liệu kết quả điều tra. 6. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng được hệ thống E-Learning đáp ứng yêu cầu của dạy học hiện nay và sử dụng hệ thống E-Learning đó trong chương “Chất khí” Vật lý 10 thì sẽ tăng cường hứng thú giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực tự học cho học sinh qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 7. Cấu trúc tổng quan của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục thì khóa luận gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E- Learning vào dạy học Vật lí THPT. Chương 2: Xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học chương “Chất khí” phần Nhiệt học Vật lí 10 THPT. Chương 3: Thực nghiệm sư phạm. 3 B. NỘI DUNG Chương I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO DẠY HỌC VẬT LÍ THPT 1.1. Cơ sở lý luận của việc xây dựng và sử dụng hệ thống E-Learning vào dạy học Vật lí 1.1.1. Khái niệm E-Learning E-Learning là viết tắt của từ Electronic Learning. E-Learning là một thuật ngữ thu hút được sự quan tâm, chú ý của rất nhiều người hiện nay. Tuy nhiên, có rất nhiều quan niệm và khái niệm khác nhau về E-Learning. Nhìn chung, E-Learning bao gồm tất cả các dạng điện tử (forms of electronics) hỗ trợ việc dạy và việc học. Các hệ thống thông tin và truyền thông có hoặc không kết nối mạng được dùng như một phương tiện để thực hiện quá trình học tập. Theo đó, các dạng có yếu tố điện tử được sử dụng để hỗ trợ dạy học đều được coi là E-Learning. Mỗi khái niệm được nêu ra với những góc nhìn khác nhau, và do vậy nội hàm của khái niệm cũng rất khác nhau. Trên cơ sở tham khảo nhiều định nghĩa, xem xét bản chất trong từng trường hợp, có thể hiểu, E-Learning là một hình thức học tập thông qua mạng Internet dưới dạng các khóa học và được quản lý bởi các hệ thống quản lý học tập đảm bảo sự tương tác, hợp tác đáp ứng nhu cầu mọi lúc mọi nơi của người học [7]. Thông qua Internet, E-learning thiết kế, cung cấp, lựa chọn, quản trị và mở rộng việc học tập. Có thể hiểu rằng tất cả những gì được gọi là E-Learning đều phải liên quan đến Internet. Theo cách hiểu đó thì một hệ thống E-Learning phải được sử dụng mạng Internet, tồn tại dưới dạng các khóa học, sử dụng các hệ thống quản lý học tập, đảm bảo sự tương tác, hợp tác trong học tập. 1.1.2. Mô hình hệ thống E-Learning Trung tâm của hệ thống E-Learning là hệ thống quản lý học tập LMS (Learning Management System). Theo đó, người dạy, người học và người quản trị hệ thống đều truy cập vào hệ thống này với những mục tiêu khác nhau đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và việc dạy học diễn ra hiệu quả. Người quản trị hệ thống là người quản lý toàn bộ hệ thống quản lý quá trình học của người người học, phân cấp quyền cho GV. Để tạo và quản lý một khóa học, người dạy ngoài việc làm việc trực tiếp trên hệ thống quản lý học tập, còn cần sử dụng các 4 công cụ xây dựng nội dung học tập (Authoring Tools) để thiết kế, xây dựng nội dung khóa học và được đóng gói theo chuẩn (thường là chuẩn SCORM) gửi tới hệ thống quản lý học tập. Những hệ thống làm được việc đó có tên là hệ thống quản lý nội dung học tập LCMS (Learning Content Management System). Người học là thực hiện các hoạt động học tập trên hệ thống nhằm tiếp nhận kiến thức mới. Hệ thống Quản lý học tập LMS (Learning Management System) là một phần mềm quản lý các quá trình học tập và phân phát nội dung khóa học tới người học. LMS bao gồm nhiều mô-đun khác nhau giúp quá trình học tập trên mạng được thuận tiện và dễ dàng phát huy hết các điểm mạnh của Internet [8]. Hiện nay, LMS tập trung vào đào sâu và giải quyết các vấn đề trong triển khai các chương trình đào tạo trực tuyến. Hình 1.1. Mô hình hệ thống E-Learning [7] 1.1.3. Nguyên tắc và quy trình xây dựng hệ thống E-Learning 1.1.3.1. Nguyên tắc Sử dụng hệ thống E-Learning trong đổi mới PPDH, hỗ trợ quá trình giảng dạy của GV và quá trình học tập của HS, là công cụ quản lý hoạt động dạy và học, phổ biến kiến thức cho mọi người. Hệ thống E-Learning trong Vật lí xây dựng trên nguyên tắc phong phú, tổ chức, hiệu quả, phân chia nội dung (module), dễ truy cập và linh hoạt, cá nhân hóa, tương thích chuẩn, tiện ích, dễ thích nghi. Khi học tập thông qua E- 5 Learning, người học có thể tiết kiệm chi phí đi lại, tiết kiệm thời gian so với phương thức giảng dạy truyền thống do rút giảm sự phân tán và thời gian đi lại. 1.1.3.2. Quy trình xây dựng hệ thống E-Learning Dựa vào cấu trúc tổng thể của hệ thống E-learning và căn cứ vào các giai đoạn của quá trình dạy học, đối tượng sử dụng ... Hệ thống E-Learning hỗ trợ dạy học được xây dựng theo quy trình sau: GIÁO VIÊN ĐỐI NỘI CẤU TRÚC LỰA MỤC TƯỢNG DUNG TỔNG THỂ VÀ CHỌN CÁC TIÊU DẠY SỬ DỤNG MÔN HỌC CHỨC NĂNG PHẦN HỌC MỀM THIẾT KẾ CẤU TRÚC HỆ HỖ TRỢ NỘI HỖ TRỢ BẢO TRÌ THỐNG E-LEARNING DUNG HỆ THỐNG PHÙ HỢP HỆ THỐNG QUẢN HỆ THỐNG LÝ NỘI DUNG PHẦN CỨNG LCMS XÂY DỰNG NỘI DUNG CỦA HỆ THỐNG E- HỆ THỐNG LEARNING QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH HỌC LMS XÂY DỰNG HỆ THỐNG E-LEARNING ĐÃ THIẾT KẾ KIỂM TRA VÀ CHẠY THỬ HỆ THỐNG E-LEARNING ĐÃ THIẾT KẾ HỆ THỐNG HOẠT ĐỘNG CHƯA TỐT HỆ THỐNG HOẠT ĐỘNG TỐT ĐƯA HỆ THỐNG E-LEARNING VÀO SỬ DỤNG Hình 1.2. Quy trình xây dựng hệ thống E-Learning [10] - Thiết kế cấu trúc của hệ thống E-Learning Để thiết kế hệ thống E-Learning phù hợp thì GV phải căn cứ vào: mục tiêu dạy học, đối tượng sử dụng, nội dung môn học, cấu trúc tổng thể của hệ thống và các phần mềm hỗ trợ xây dựng hệ thống để thiết kế hệ thống. Hệ thống E-Learning phải được 6 thiết khoa học, có đầy đủ chức năng để đảm bảo đáp ứng được mục tiêu dạy học đề ra và phù hợp với đối tượng sử dụng, phù hợp với các giai đoạn của tiến trình dạy học. Trong phần cấu trúc của hệ thống thì GV cần xác định rõ cần có những phần cụ thể như vào học, vào thi, học trực tuyến, thư viện, giải trí, thông tin, ... Trong những mục này có chứa những nội dung phù hợp với nội dung dạy học, các thiết kế dạy học và đối tượng sử dụng. Bên cạnh đó, hệ thống được thiết kế phải đảm bảo các nguyên tắc đề ra, nội dung của hệ thống E-Learning phải phong phú, đa dạng và được sắp xếp một cách logic, khoa học, phù hợp với từng đối tượng sử dụng. Cụ thể như hệ thống phải được thiết kế có nội dung phải được phân chia phù hợp và hỗ trợ được nhiều đối tượng HS từ yếu, trung bình, khá, giỏi để giúp cho người học hứng thú, tích cực, không bị nhàm chán và các yếu tố này góp phần nâng cao chất lượng học tập của HS. Để hệ thống được thiết kế có thể hoạt động tốt thì cần phải có sự hỗ trợ tốt của hệ thống quản lý nội dung LCMS, hệ thống quản lý quá trình học LMS, hệ thống phân cứng, hệ thống nội dung, hỗ trợ và bảo trì hệ thống. Trong phần thiết kế này thì GV giữ vai trò chính vì các thiết kế này phải phù hợp với tiến trình dạy học và ý đồ sư phạm của GV. - Xây dựng nội dung của hệ thống E-Learning: GV khi xây dựng nội dung cần quan tâm đến mục tiêu dạy học, tiến trình dạy học và đối tượng người học ... Nội dung được xây dựng cần có sự hỗ trợ của một vài các phần mềm và thiết bị thông dụng như: Powerpoint, Adobe Presenter, máy ảnh, máy quay phim ... - Xây dựng hệ thống E-Learning đã thiết kế: Phần xây dựng hệ thống là sự kết hợp giữa GV và những chuyên viên CNTT có đủ khả năng để xây dựng được hệ thống theo đúng thiết kế của người GV. Bên cạnh đó, nội dung được GV xây dựng từ bài giảng lý thuyết, bài giảng các vấn đề bài tập, bài tập đạt mục đích yêu cầu sách giáo khoa. Việc xây dựng nội dung của hệ thống rất quan trọn, nội dung góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Tuy nhiên, khi xây dựng hệ thống theo thiết kế và xây dựng các nội dung thì cần phải có sự hỗ trợ các phần mềm như: Joomla, Moodle, Presenter, ... và các thiết bị điện tử như: máy ảnh, máy quay phim ... - Kiểm tra và chạy thử hệ thống E-Learning đã thiết kế: Sau khi xây dựng xong thì hệ thống E-Learning cần được kiểm tra và chạy thử. Nếu hệ thống chạy ổn định, các chức năng theo thiết kế hoạt động tốt thì hệ thống được đưa vào sử dụng. Ngược lại 7 GV phải kiểm tra và chỉnh sửa lại thiết kế theo quy trình xây dựng hệ thống E- Learning. 1.1.4. Ưu điểm và hạn chế của E-Learning 1.1.4.1. Ưu điểm Về bản chất, có thể coi E-Learning cũng là một hình thức đào tạo từ xa và có những đặc điểm nổi bật so với đào tạo truyền thống. Học trên E-Learning đảm bảo cho người học có thể học mọi lúc, mọi nơi, với sự hỗ trợ của môi trường mạng. Với người quản trị, dễ dàng quản lý lớp học với số lượng lớn. Chi phí theo học một khóa học không cao. Học tập qua mạng giúp họ không mất nhiều thời gian, công sức tiền bạc trong khi di chuyển, đi lại, tổ chức lớp học, … góp phần tăng hiệu quả công việc. Thêm vào đó, giá cả các thiết bị CNTT hiện nay cũng tương đối thấp, việc trang bị cho mình những chiếc máy tính có thể truy cập vào Internet và các phần mềm trình duyệt miễn phí để thực hiện việc học tập qua mạng là hết sức dễ dàng. Bên cạnh đó, người học có thể lựa chọn các khóa học phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của bản thân. Một ưu điểm khác của E-Learning là khi tham gia một khóa học mới, người học có thể không cần phải học tất cả các nội dung (trong trường hợp đã biết một số phần), từ đó đẩy nhanh tiến độ học tập. Các khóa học dễ dàng được cập nhật thường xuyên và nhanh chóng. 1.1.4.2. Hạn chế E-Learning đang là một xu hướng phát triển ở rất nhiều nơi trên thế giới. Việc triển khai hệ thống E-Learning cần có những nỗ lực và chi phí lớn, mặt khác nó cũng có những rủi ro nhất định. Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, E-Learning còn có một số khuyết điểm mà ta không thể bỏ qua sau đây: Về phía người học đòi hỏi phải có khả năng làm việc độc lập với ý thức tự giác cao độ. Bên cạnh đó, cũng cần thể hiện khả năng hợp tác, chia sẻ qua mạng một cách hiệu quả với GV và các thành viên khác. Người học cũng cần phải biết lập kế hoạch phù hợp với bản thân, tự định hướng trong học tập, thực hiện tốt kế hoạch học tập đã đề ra. Bởi vì đào tạo từ xa là môi trường học tập phân tán gặp gỡ giữa người dạy và người học bị hạn chế cũng làm ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập của người học. Trong nhiều trường hợp, nội dung học tập không thể và không nên đưa các nội dung quá trừu tượng, quá phức tạp. Đặc biệt là các nội dung liên quan tới thí nghiệm, thực hành mà CNTT không thể hiện được hay thể hiện yếu kém. Hệ thống E-Learning cũng 8 không thể thay thế được các hoạt động liên quan tới việc rèn luyện và hình thành kỹ năng. Mặc khác sự hạn chế về kỹ năng công nghệ của người học sẽ làm giảm đáng kể hiệu quả, chất lượng dạy học trên E-Learning. Hạ tầng công nghệ thông tin cũng ảnh hưởng đáng kể tới tiến độ, chất lượng học tập. Người dạy phải mất rất nhiều thời gian và công sức để soạn bài giảng, tài liệu giảng dạy, tham khảo cho phù hợp với phương thức học tập E-Learning. 1.1.5. Các hình thức học tập với E-Learning E-Learning là một hệ thống học tập mềm dẻo và linh hoạt, có thể tổ chức dạy học theo nhiều hình thức khác nhau. Dưới góc độ vai trò của hệ thống E-Learning trong việc hoàn thành một khóa học, có thể kể ra hai hình thức học tập (mode of learning) chính là học tập trực tuyến và học tập hỗn hợp [7]. 1.1.5.1. Học tập trực tuyến (Online learning) Thông qua học tập trực tuyến, việc hoàn thành khóa học được thực hiện toàn bộ trên môi trường mạng thông qua hệ thống quản lý học tập. Học tập trực tuyến là phương thức học tập có sử dụng kết nối mạng để phục vụ học tập, lấy tài liệu học, trao đổi giao tiếp giữa người học với nhau và với người dạy. Theo cách này, E-Learning chỉ khai thác được những lợi thế của E-Learning chứ chưa quan tâm tới thế mạnh của dạy học giáp mặt. Thuộc về hình thức này, có hai cách thể hiện là dạy học đồng bộ (Synchronous Learning) khi người dạy và người học cùng tham gia vào hệ thống quản lý học tập và dạy học không đồng bộ (Asynchronous Learning), khi người dạy và người học tham gia vào hệ thống quản lý học tập ở những thời điểm khác nhau [7]. 1.1.5.2. Học tập hỗn hợp (Blended learning) Đây là hình thức học tập, triển khai một khóa học với sự kết hợp của hai hình thức học tập trực tuyến và dạy học giáp mặt. Theo cách này, E-Learning được thiết kế với mục đích hỗ trợ quá trình dạy học và chỉ quan tâm tới những nội dung, chủ điểm phù hợp nhất với thế mạnh của loại hình này. Còn lại, với những nội dung khác vẫn được thực hiện thông qua hình thức dạy học giáp mặt với việc khai thác tối đa ưu điểm của nó. Để phù hợp với môi trường học tập, trình độ học sinh và khả năng CNTT ở Việt Nam, bổ sung lẫn nhau giữa hình thức tổ chức dạy học dưới sự hướng dẫn của GV và hình thức tổ chức dạy học qua mạng E-Learning với tính tự giác của HS thành một thể thống nhất, trong đó các phương pháp dạy học được vận dụng mềm dẻo để tận dụng 9 tối đa ưu điểm của CNTT nhằm mang lại hiệu quả học tập tốt nhất. Hai hình thức này cần được thiết kế phù hợp, có mối liên hệ mật thiết, bổ sung cho nhau hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng cho khóa học. Với đặc điểm như trên, đây là hình thức được sử dụng khá phổ biến với nhiều cơ sở GD trên thế giới, kể cả các nước có nền GD phát triển [7]. 1.1.6. Xây dựng bài giảng trong E-Learning 1.1.6.1. Các bước thiết kế, xây dựng bài trong E-Learning Bước 1: Xác định nhu cầu và mục tiêu của bài. Bước 2: Thu thập tài liệu. Bước 3: Nghiên cứu nội dung. Bước 4: Thiết lập tiến trình bài học. Bước 5: Thiết kế giáo án điện tử cho bài học. Bước 6: Thiết kế bài giảng E-Learning thông qua phần mềm Microsoft PowerPoint 2013 . Bước 7: Sử dụng các tính năng trong phần mềm iSpring Suite 9 để hoàn thành bài giảng. Bước 8: Thiết lập các thuộc tính cho bài giảng bằng phần mềm iSpring Suite 9. Bước 9: Xuất bản bài giảng ra các định dạng đầu ra tùy chọn trên iSpring Suite 9. Bước 10: Đánh giá và chỉnh sửa. 1.1.6.2. Hướng dẫn đóng gói bài giảng E-Learning đúng chuẩn SCROM * Sử dụng phần mềm iSpring Suite 9 thì khi đóng gói bài giảng tiến hành như sau: ➢ Bước 1: Đóng gói bài giảng - Chọn Publish từ menu iSpring - Chọn thẻ LMS. 10