Luận án Tiến sĩ Luật học: Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra theo pháp luật Việt Nam hiện nay

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI KHÚC NGỌC TUẤN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THỦY SẢN CỦA LỰC LƢỢNG THANH TRA THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2024 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI KHÚC NGỌC TUẤN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THỦY SẢN CỦA LỰC LƢỢNG THANH TRA THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 9.38.01.02 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS.BÙI NGUYÊN KHÁNH 2. PGS.TS.NGUYỄN THỊ VIỆT HƢƠNG Hà Nội - 2024 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu này là của riêng tôi. Các số liệu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Khúc Ngọc Tuấn MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ... 10 1.1. Tình hình nghiên cứu ................................................................................... 10 1.2. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về xử phạt vi phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ................................................. 22 1.3. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu ............................................. 26 Kết luận chƣơng 1 ................................................................................................... 28 Chương 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THỦY SẢN CỦA LỰC LƯỢNG THANH TRA .......................................................................................................... 29 2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra .................................................................. 29 2.2. Chủ thể, nguyên tắc, nội dung, biện pháp, quy trình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra .............................. 52 2.3. Nguyên tắc và quy trình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra......................................................................... 62 2.4. Các yếu tố tác động đến hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra .......................................................... 77 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................... 85 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THỦY SẢN CỦA LỰC LƢỢNG THANH TRA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ............................................................................................................... 86 3.1. Thực trạng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay 3.2. Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản................ 98 3.3. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ............................................... 126 3.4. Đánh giá chung về thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra theo pháp luật Việt Nam ....................... 134 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................. 144 Chƣơng 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THỦY SẢN CỦA LỰC LƢỢNG THANH TRA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ................................ 145 4.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay ............................. 145 4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay .................................... 151 Kết luận chƣơng 4 ................................................................................................. 163 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 167 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 181 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Nguyên nghĩa 1 CCHC Cải cách hành chính 2 TTHC Thủ tục hành chính 3 VPHC Vi phạm hành chính 4 VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật 5 XPVPHC Xử phạt vi phạm hành chính DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả thanh tra hành chính giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2024 ........................................................................................................ 112 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả thanh tra, kiểm tra chuyên ngành giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2024 ........................................................................................ 113 Bảng 3.3. Số lượng lớp tập huấn, hội nghị được tổ chức cho đội ngũ thanh tra trong lĩnh vực thủy sản của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục thủy sản .................................................................................................... 131 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Ngành thủy sản của Việt Nam có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, tạo ra nguồn thu nhập lớn từ xuất khẩu, đồng thời cung cấp thực phẩm cho nhu cầu trong nước. Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới, với kim ngạch xuất khẩu hàng năm đạt hàng tỷ USD. Sự phát triển của ngành thủy sản không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động, đặc biệt là tại các vùng ven biển và đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích kinh tế, ngành thủy sản cũng đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng như khai thác quá mức, sử dụng phương tiện và công nghệ khai thác không phù hợp, gây ra các tác động tiêu cực đến môi trường biển và suy giảm nguồn lợi thủy sản. Đây là những thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của ngành, đòi hỏi sự can thiệp kịp thời và hiệu quả từ các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có vai trò quan trọng của lực lượng thanh tra chuyên ngành thủy sản. Thực trạng vi phạm trong lĩnh vực thủy sản ở Việt Nam hiện nay đang diễn ra phức tạp và có xu hướng gia tăng cả về số lượng lẫn mức độ nghiêm trọng. Các hành vi vi phạm phổ biến bao gồm khai thác thủy sản trái phép, vi phạm về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, vi phạm quy định về môi trường, sử dụng công cụ khai thác cấm và vi phạm các quy định về nuôi trồng thủy sản. Những hành vi này không chỉ gây tổn hại trực tiếp đến nguồn lợi thủy sản mà còn làm suy giảm chất lượng môi trường biển, ảnh hưởng đến sinh kế của cộng đồng ngư dân và gây mất cân bằng hệ sinh thái. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Việt Nam đang phải đối mặt với những yêu cầu khắt khe về bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản từ các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Hoa Kỳ và Nhật Bản. Những yêu cầu này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu mà còn tác động trực tiếp 1 đến uy tín và hình ảnh của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế. Do đó, việc tăng cường xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản là một yêu cầu cấp thiết để đảm bảo sự tuân thủ pháp luật, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Lực lượng thanh tra thủy sản có vai trò quan trọng trong việc giám sát, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này. Thanh tra thủy sản không chỉ thực hiện các hoạt động kiểm tra thường xuyên, đột xuất mà còn có nhiệm vụ tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân và các doanh nghiệp thủy sản thực hiện đúng các quy định pháp luật. Việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản là một công cụ hữu hiệu để đảm bảo sự tuân thủ pháp luật, ngăn chặn các hành vi vi phạm và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Tuy nhiên, trong thực tế, việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản vẫn còn nhiều hạn chế. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa được thực hiện thường xuyên và có hiệu quả, lực lượng thanh tra còn thiếu về số lượng và năng lực chuyên môn. Ngoài ra, mức xử phạt hiện nay còn chưa đủ mạnh để răn đe, ngăn chặn các hành vi vi phạm, dẫn đến tình trạng tái phạm, vi phạm kéo dài và ngày càng nghiêm trọng. Việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản hiện đang đối mặt với nhiều thách thức, từ công tác quản lý, tổ chức thực hiện đến việc đảm bảo tính hiệu quả và răn đe của các biện pháp xử phạt. Một trong những thách thức lớn nhất là sự phức tạp và đa dạng của các hành vi vi phạm, cùng với sự khó khăn trong việc giám sát và kiểm tra tại các vùng biển xa bờ. Ngoài ra, tình trạng thiếu hụt nhân lực, trang thiết bị và phương tiện kỹ thuật của lực lượng thanh tra cũng là một rào cản lớn trong việc thực hiện nhiệm vụ. Để nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, cần thiết phải có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Trước hết, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho ngư dân và các doanh nghiệp thủy sản, nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật. 2 Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và các địa phương trong việc giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm. Đồng thời, cần nâng cao năng lực cho lực lượng thanh tra thủy sản, cả về số lượng và chất lượng. Việc đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ thanh tra là rất cần thiết để đảm bảo họ có đủ khả năng và trình độ thực hiện nhiệm vụ. Ngoài ra, cần đầu tư trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật hiện đại để hỗ trợ công tác thanh tra, kiểm tra được thực hiện hiệu quả hơn. Mức xử phạt vi phạm hành chính cũng cần được xem xét điều chỉnh theo hướng tăng nặng để đảm bảo tính răn đe và ngăn ngừa các hành vi vi phạm. Việc áp dụng các biện pháp xử phạt bổ sung, như tước quyền sử dụng giấy phép, đình chỉ hoạt động hoặc buộc khắc phục hậu quả cũng cần được thực hiện nghiêm túc và đồng bộ. Cuối cùng, cần phải hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và khả thi. Việc ban hành các quy định pháp luật cần được thực hiện một cách kịp thời và phù hợp với tình hình thực tế, đảm bảo khả năng áp dụng cao và hiệu quả trong quản lý. Với những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài "Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra theo pháp luật Việt Nam hiện nay" mang tính cấp thiết cao, đáp ứng nhu cầu thực tiễn trong bối cảnh ngành thủy sản Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về quản lý, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phát triển bền vững. Việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này không chỉ góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, duy trì trật tự và kỷ cương pháp luật mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành thủy sản, 3 đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng, luận án xây dựng luận cứ khoa học cho việc xây dựng khái niệm, phân tích đặc điểm, vai trò và nguyên tắc của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xử phạt VPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và một số nước trên thế giới có liên quan đến đề tài luận án, đánh giá những giá trị của các công trình nghiên cứu đó và xác định những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu. Hai là, phân tích làm rõ những vấn đề về mặt lý luận về VPHC; XPVPHC, cụ thể: xây dựng khái niệm, làm rõ đặc điểm, vai trò của XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra; nhận diện chủ thể, nguyên tắc, nội dung, biện pháp, trình tự, thủ tục XPVPHC và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra. Ba là, phân tích và đánh giá thực trạng vi phạm pháp luật về thủy sản, XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản và tổ chức bộ máy của lực lượng thanh tra; pháp luật hiện hành về XPVPHC trong lĩnh vực thuỷ sản của lực lượng thanh tra; thực tiễn về XPVPHC trong lĩnh vực thuỷ sản của lực lượng thanh tra. Đồng thời chỉ rõ những nguyên nhân của những hạn chế và bất cập đó. Bốn là, nêu và phân tích các quan điểm, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay. 4 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra theo pháp luật Việt Nam trong những năm gần đây. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn, cụ thể: Hệ thống các quy định pháp luật về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản; Thực trạng VPHC và XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản ở Việt Nam; Kinh nghiệm XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản tại một số quốc gia trên thế giới và tham khảo một số hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính về thủy sản của lực lượng thanh tra rong một số năm gần đây. Phạm vi không gian: Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra thanh tra chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn ở Việt Nam. Phạm vi thời gian: Luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực trạng liên quan đến XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn từ năm 2015 (với mốc từ khi Nghị định số 47/2015/NĐ-CP ngày 14/5/2015 của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đến hết năm 2024. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Luận án tập trung nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh để xem xét và phân tích các vấn đề. Bên cạnh đó, luận án còn nghiên cứu các học thuyết Nhà nước pháp quyền, Lý thuyết 5 về quyền con người, Lý thuyết về quản trị tốt... các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, về pháp triển bền vững, xây dựng nhà nước pháp quyền; về chiến lược xây dựng và hoàn thiện pháp luật, thực hiện pháp luật để nghiên cứu. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: Phương pháp phân tích tài liệu: theo phương pháp này, tác giả nghiên cứu tiến hành thu thập, tổng hợp và phân tích các công trình nghiên cứu trước đó có liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra theo pháp luật ở Việt Nam và trên thế giới để tìm ra những đóng góp và hạn chế của các nghiên cứu. Từ đó, tác giả nghiên cứu đưa ra các câu hỏi nghiên cứu để làm cơ sở xây dựng các thang đo và khung nghiên cứu lý thuyết về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra theo pháp luật ở Việt Nam. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia và phỏng vấn sâu các nhà quản lý: phương pháp này được tác giả nghiên cứu thực hiện nhằm tìm ra các điểm mới quan điểm, ý kiến đóng góp về các điều kiện, phương thức, nội dung, tiêu chí và các giải pháp… để đưa ra các quan điểm và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam. Tác giả tiến hành phỏng vấn sâu 19 lãnh đạo, cán bộ tại 09 Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, cụ thể: (Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Khánh Hòa, Bà rịa Vũng tàu, Kiên Giang); 10 Chi cục Thủy sản cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hiện đang làm công tác thanh tra trong lĩnh vực thủy sản, cụ thể: (Chi cục Thủy sản tỉnh, thành phố: Hà Nội, Thanh Hóa, Cà Mau, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Quảng Ninh, Đồng Nai, Bến Tre, Hải Dương, Bình Thuận). 6 5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án Thứ nhất, luận án là công trình nghiên cứu chuyên sâu đầu tiên có tính hệ thống, toàn diện về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay. Điểm mới và cũng là đóng góp khoa học quan trọng của luận án chính là xây dựng khái niệm XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra đồng thời chỉ ra các đặc điểm, vai trò, cũng như nguyên tắc của XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra. Thứ hai, trên cơ sở tiếp cận vấn đề nghiên cứu dưới góc độ khoa học Luật hành chính đối với những vấn đề được đặt ra trong phần câu hỏi nghiên cứu và giả thiết nghiên cứu, luận án đã đưa ra quan điểm cá nhân về khái niệm XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra, đồng thời đã chỉ ra các đặc điểm và vai trò của XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra; phân tích nguyên tắc, nội dung, chủ thể, biện pháp, trình tự, thủ tục và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra. Thứ ba, trên cơ sở phân tích một cách toàn diện về thực trạng pháp luật về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra cũng như thực trạng hoạt động XPVPHC của lực lượng thanh tra trong lĩnh vực này. Luận án đã mô tả khái quát bức tranh tổng thể và đưa ra nhận định, đánh giá về thực trạng XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam. Đồng thời, chỉ ra một số hạn chế, bất cập về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra hiện nay cũng như những nguyên nhân của các hạn chế, bất cập đó. Thứ tư, luận án đề xuất hệ thống đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra trong thời gian tới, trong đó trọng tâm là giải pháp hoàn thiện pháp luật và đảm bảo tính hợp lý về mặt tổ chức của lực lượng thanh tra trong XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản, xem đó là yếu tố mang tính chất tiền đề đảm bảo nâng cao hiệu quả XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam. 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu của luận án đã góp phần giải quyết một số vấn đề lý luận đang đặt ra đối với XPVPHC nói chung, trong đó cụ thể hoá và tiếp cận sâu những vấn đề lý luận về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Những nghiên cứu về thực trạng XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra và các đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra là những đóng góp cho công tác hoàn thiện pháp luật. Kết quả nghiên cứu về thực trạng XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra và những giải pháp nhằm đảm bảo góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra trong thực tiễn. Qua kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần từng bước nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức và cá nhân về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam, từ đó từng bước hiện thực hoá những giải pháp được đề xuất trong luận án. Với ý nghĩa về mặt lý luận và ý nghĩa về mặt thực tiễn như trên, luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức và cá nhân trong việc chỉ đạo và XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản; là tài liệu tham khảo khi sửa đổi, bổ sung những chính sách, pháp luật về XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản. Luận án cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu và giảng dạy tại các cơ sở đào tạo về pháp luật XPVPHC, nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành thủy sản và những đề tài nghiên cứu có liên quan XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản, nhất là đào tạo cử nhân luật chuyên ngành thanh tra tại Học viện Hành chính Quốc gia, đào tạo nghiệp vụ thanh tra tại Trường Cán bộ thanh tra, Thanh tra Chính phủ. Đồng 8 thời, là nguồn tài liệu phục vụ nghiên cứu, tập huấn…trực tiếp phục vụ cho các cán bộ, công chức trong việc thực thi nhiệm vụ, công vụ giải quyết thủ tục hành chính về thủy sản và thanh tra chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn trong XPVPHC trong lĩnh vực thủy sản. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận án được kết cấu thành bốn chương như sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu về đề tài luận án Chương 2: Những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra Chương 3: Thực tiễn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay Chương 4: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra ở Việt Nam hiện nay 9 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu những vấn đề lý luận về xử phạt vi phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra Liên quan đến khái niệm, đặc điểm xử phạt VPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra, có thể tiếp cận đến những tài liệu liên quan đến lĩnh vực VPHC, xử phạt VPHC, hoạt động thanh tra để qua đó sẽ có những cái nhìn chi tiết đến xử phạt VPHC trong lĩnh vực thủy sản của lực lượng thanh tra, cụ thể: Đề tài khoa học cấp bộ: “Xử lý hành vi VPHC trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ” do TS. Nguyễn Quốc Văn, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ thực hiện năm 2021 [106] đã đề cập về thẩm quyền của lực lượng thanh tra trong xử lý VPHC. Theo đề tài, Luật Xử lý VPHC năm 2012 mới tập trung quy định thẩm quyền của thanh tra viên, người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đang thi hành công vụ, thủ trưởng cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, chánh thanh tra bộ, cơ quan ngang bộ, chánh thanh tra sở, trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành cấp bộ, trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành cấp sở, trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành của cơ quan quản lý nhà nước được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Vì vậy, mục đích của đề tài này là thống nhất về mặt lý luận về khái niệm VPHC và xử phạt VPHC trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Thanh tra Chính phủ. Đề tài cấp cơ sở “Hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành” của tác giả Nguyễn Thị Hải Yến thực hiện năm 2012 [112] đã đánh giá về mặt lý luận hoạt động 10 thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành theo Luật Thanh tra năm 2010 và Nghị định 07/2012/NĐ-CP ngày 09/02/2012 quy định về cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và hoạt động thanh tra chuyên ngành đã xác định cơ quan được giao thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trình tự, thủ tục, hình thức tiến hành. Đề tài khoa học cấp bộ “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Nguyễn Tuấn Khanh thực hiện năm 2014 [78] đã làm sáng tỏ lý luận về thanh tra chuyên ngành như khái niệm, đặc điểm, mục đích, nguyên tắc của hoạt động thanh tra chuyên ngành; thẩm quyền trong hoạt động thanh tra chuyên ngành; trình tự, thủ tục và các biện pháp nghiệp vụ hoạt động thanh tra chuyên ngành; rà soát, đánh giá những yêu cầu đang đặt ra đối với tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong giai đoạn hiện nay. Cuốn sách “Thực hiện, áp dụng và giải thích pháp luật Việt Nam” của các tác giả Nguyễn Minh Đoan, Nxb. Chính trị Quốc gia sự thật, năm 2019 [50] đã cung cấp những vấn đề cơ bản về thực hiện, áp dụng và giải thích pháp luật ở Việt Nam, bao gồm: thực hiện pháp luật, những bảo đảm thực hiện pháp luật, hiệu quả thực hiện pháp luật, áp dụng pháp luật, áp dụng khi có xung đột giữa các quy phạm pháp luật, áp dụng khi thiếu pháp luật, quyết định áp dụng pháp luật, giải thích pháp luật. Cuốn sách là tài liệu tham khảo có giá trị khi nghiên cứu lý luận về XPVPHC trong lĩnh vực thuỷ sản. Luận án “Xử lý VPHC trong lĩnh vực bảo vệ môi trường Việt Nam hiện nay” của tác giả Lê Thị Hằng [60] thuộc chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Trường Đại học Luật Hà Nội đã xây dựng khái niệm xử lý VPHC trong lĩnh vực môi trường và làm rõ những đặc điểm của xử lý VPHC trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. 11 Luận án “Công tác phát hiện, xử lý VPHC trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa góp phần đảm bảo trật tư, an toàn giao thông của lực lượng Cảnh sát đường thủy khu vực miền Tây Nam Bộ” của tác giả Đinh Văn Nơi [80] đã phân tích có hệ thống và toàn diện về công tác phát hiện, XPVPHC trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa. Các luận án trên có giá trị tham khảo cho luận án về những vấn đề lý luận về XPVPHC nói chung. Liên quan đến nguyên tắc, nội dung và biện pháp xử phạt VPHC,có những sau tài liệu liên quan đến luận án: Bài viết “Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính theo pháp luật hiện hành” của tác giả Bùi Thị Đào và Hoàng Thị Lan Phương, đăng tải trên Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 23 (399), tháng 12/2019 [49] đã phân tích khái quát nội dung, ý nghĩa của các nguyên tắc xử phạt VPHC được quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, bình luận và đưa ra một số kiến nghị nhằm đảm bảo tính thống nhất của pháp luật về xử phạt VPHC để thể hiện nhất quán nội dung, tinh thần của nguyên tắc xử phạt và thuận tiện khi xử phạt VPHC trong thực tiễn. Bài viết “Nguyên tắc xác định thẩm quyền xử phạt VPHC” của tác giả Trần Thị Hiền, đăng trên Tạp chí Luật học số đặc san về xử lý VPHC năm 2003 đã chỉ rõ được một nguyên tắc để xác định thẩm quyền xử phạt VPHC [61]. Đề tài cấp cơ sở “Hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành” của chủ nhiệm Nguyễn Thị Hải Yến thực hiện năm 2012 [112] đã đánh giá về mặt lý luận về hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành theo Luật Thanh tra năm 2010 và Nghị định 07/2012/NĐ-CP ngày 09/02/2012 quy định về cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và hoạt động thanh tra chuyên ngành đã xác định cơ quan được giao thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trình 12 tự, thủ tục, hình thức tiến hành. Tuy nhiên, những quy định này ảnh hưởng đến thực tế hoạt động và tổ chức của các cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành như thế nào là vấn đề cần nghiên cứu, đánh giá và cần hoàn thiện pháp luật về hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành theo định hướng nào để phù hợp với cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra của các cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Theo đó đề tài cho rằng, việc nghiên cứu thấu đáo và làm sáng tỏ các vấn đề nêu trên là yêu cầu bức thiết nhằm xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành; kiến nghị bổ sung, hoàn thiện các quy định về hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện nhiệm vụ, đồng thời phục vụ cho việc tìm hiểu pháp luật hiện hành về hoạt động thanh tra chuyên ngành. Liên quan đến các yếu tố tác động đến hiệu quả xử phạt VPHC của lực lượng thanh tra, tác giả đã tiếp cận các nghiên cứu sau: Đề tài khoa học cấp bộ “Cơ chế bảo đảm thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính” do Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính, Bộ Tư pháp thực hiện năm 2010 [110] đã đề cập một cách toàn diện về hoạt động cơ chế bảo đảm cho việc thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính. Từ đó, đề tài làm nền tảng, xác định các yếu tố đảm bảo cho hoạt động xử phạt VPHC ở nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có lĩnh vực thuỷ sản. Bài viết “Các nhân tố ảnh hư ng đến động lực làm việc của công chức ngành thanh tra tỉnh Trà Vinh” của nhóm tác giả Diệp Thanh Tùng, Dương Ngọc Vân Khanh, Trương Thanh Hoa, bài đăng Tạp chí Khoa học trường Đại học Trà Vinh, số 43, tháng 6 năm 2021 [104] đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến động lực làm việc của công chức ngành Thanh tra tại tỉnh Trà Vinh nhưng kết quả phân tích của bài viết cho thấy những nhân tố có tác động đến động lực làm việc của công chức ngành thanh tra trong cả nước nói 13